در جهان از عمر رسمى رشته هواشناسى بیش از یک قرن مى گذرد. این رشته در ایران نیز سابقه زیادى دارد. اما مردم ما اعتماد چندانى به این سازمان ندارند. امروزه اگر اعلام شود وضعیت هوا آفتابى است مردم با چتر از خانه ها بیرون مى آیند. جالب تر این که بیشتر مواقع آن روز هواى آفتابى خواهیم داشت. دلیل این همه خطا چیست و براى اصلاح آن چه راهى وجود دارد؟
اهمیت هواشناسى
محمد شاملو کارشناس سازمان هواشناسى مى گوید: «هواشناسى علمى است که در رابطه با وضعیت فیزیکى هوا بحث مى کند نظیر میزان ابر، سرعت باد، سمت باد، تشعشع زمین، تشعشع خورشید و.... هواشناسى از جنبه هاى مختلفى حایز اهمیت است. شروع مسائل هواشناسى زمانى بود که بشر قابلیت پرواز پیدا کرد. اعلام وضع هوا، اندازه گیرى سرعت باد و سمت باد براى پرواز ضرورى است. با پیشرفت علم و تکنولوژى، هواشناسى براى کشتیرانى اهمیت پیدا کرد. در صنعت و کشاورزى به ویژه در کشاورزى بحث هاى آمارى هواشناسى مهم هستند. در زمینه بهداشت برخلاف تصور عمومى بیشتر مسائل زیست محیطى هوا مطرح است. بنابراین سازمان هواشناسى زیاد دخیل نیست. در مسائل مربوط به بهداشت با همکارى سازمان هاى دیگر نظیر سازمان ترافیک بخش اعظم کارها انجام مى شود.»
پیش بینى 24 ساعت آینده وضعیت هوا
هیچ رشته اى مانند رشته هواشناسى با حیات موجودات در ارتباط نیست. هوایى که در هر دم و بازدم موجودات زنده را به زندگى وصل مى کند. همین هوا به طور مداوم در حال تغییر است. شاملو مى گوید: «یک سازمان جهانى مسئول پى گیرى وضعیت هوا است. سازمان هواشناسى جهانى که کشورهاى عضو سازمان ملل در آن عضویت دارند براساس نیازهاى سازمان ها و کشورها ایستگاه هایى را در همه جاى دنیا تاسیس کرده اند که مبادله اطلاعات این ایستگاه ها ساعت به ساعت با مراکز هواشناسى کل دنیا انجام مى گیرد. بدون توجه به این که با کشور مزبور ارتباط سیاسى دارند یا ندارند.»
وضعیت ایران در جهان
ایران از لحاظ ساخت ابزارهاى هواشناسى نسبت به گذشته پیشرفت چندانى نکرده است. شاملو ضمن تایید این مسئله اظهار کرد: «در اغلب موارد ایران تجهیزات مورد نیاز خود را از خارج خریدارى مى کند و تعداد محدودى داخل کشور ساخته مى شوند. از لحاظ علمى کشور ما تقریباً مقام سوم را در آسیا دارد ولى در کل دنیا رتبه زیاد بالایى نداریم. البته در حال حاضر در دنیا تجهیزات اندازه گیرى تغییرى نکرده اند فقط از نظر تکنیکى بهتر شده و با کیفیت بهترى ساخته مى شود.»
درصد خطا در ایران
در ایران به پیش بینى هاى سازمان هواشناسى نمى توان اعتماد چندانى کرد. در بعضى قسمت هاى ایران این مشکل نمایان تر است. کارشناسى هواشناسى مى گوید: «پیش بینى در هر زمینه اى با خطا همراه است بنابراین در مسائل مرتبط با هواشناسى نیز صدق مى کند. طول مدت پیش بینى در ایجاد خطا موثر است. اگر مدت پیش بینى براى یک سال آینده در نظر گرفته شود معمولاً خطا بالاتر از 50 درصد مى شود. با محدود شدن فاصله زمانى درصد خطا کمتر مى شود. در ده سال اخیر ایران از خطاى زیر 60 درصد به خطاى کمتر از ده درصد رسیده است. در واقع براى پیش بینى هاى 48 ساعته و 72 ساعته خطاهایمان کمتر از گذشته شده است. دلایل این قضیه متنوع است. 1 _ علت اصلى این خطا موقعیت جغرافیایى ایران بوده که در یک روز چهار فصل را مى توان در کشور مشاهده کرد.
نظیر:
شمال ایران بارندگى
جنوب گرما
شرق جنوب
غرب هواى متعادل و تابستانى.
- وجود پستى و بلندى هاى زیاد در ایران به ویژه در تهران باعث شده است درصد خطا در تهران 9 تا 10 درصد باشد در حالى که خطا در قسمت هاى دیگر ایران 6 درصد است. به دلایل متعددى درصد خطا در تهران بالا است:
- شمار زیاد جمعیت تهران باعث شده در این شهر توجه مردم بر روى مسائل هواشناسى نسبت به جمعیت متمرکز در شهرستان ها بیشتر باشد.
- با توجه به وسعت تهران با کمبود تجهیزات مستقر در آن روبه رو هستیم. در کل تهران 15 ایستگاه هواشناسى داریم.
- وجود ساختمان ها و کارخانه هاى اطراف تهران، گرماى حاصل از تردد خودروها، آپارتمان هاى بلند و... باعث تفاوت چشمگیر هواى تهران نسبت به جاهاى دیگر ایران شده است.
در واقع گرماى حاصل از کارخانجات، ترافیک و... جو را لحظه به لحظه تحت تاثیر قرار مى دهند. به عنوان مثال روزى که در تهران با ترافیک شدید روبه رو هستیم تغییرات جوى سریع تر اتفاق مى افتد در مقایسه با روزى که این مسئله وجود ندارد. اگر از بالاى کوه هاى شمیران به تهران نگاه کنیم یک ابرسیاهى کل شهر را فراگرفته است به نحوى که بر روى ازن نیز اثراتى گذاشته است.
- با توجه به این که بخش اعظم کارهاى هواشناسى مربوط به هواپیمایى و کشتیرانى است، از طرفى این ایستگاه ها باید شرایط جهانى داشته باشند بنابراین ایستگاه ها در کنار فرودگاه ها و سواحل بر اساس یک فاصله استاندارد برپا مى شوند. در ایران این فاصله بیشتر از حد نرمال در نظر گرفته شده در حالى که مى توان ایستگاه هاى بیشترى احداث کرد. این ایستگاه هاى استاندارد از مرکز شهر فاصله دارند. بنابراین تفاوت دمایى حدود 4 تا 8 درجه بین مرکز شهر و ایستگاه استاندارد وجود دارد. دماى ایستگاه استاندارد براى مردم اعلام مى شود. بنابراین مردم مستقر در قسمت هاى دیگر اختلاف دما را مشاهده خواهند کرد.»
دلیل عدم استفاده از باران مصنوعى
در کشورهاى پیشرفته براى رفع آلودگى هوا از باران مصنوعى استفاده مى شود. با توجه به این که در تهران با مشکل حاد جوى روبه رو هستیم چرا از باران هاى مصنوعى استفاده نمى شود؟ کارشناس هواشناسى مى گوید: «باران مصنوعى هزینه هنگفتى دارد. یک باران در ایران انجام شد ولى موفقیت آمیز نبود. در دو قسمت از ایران - شمال و یزد - استفاده شد. در یزد بارش در کوهستان رخ داد ضمن این که مقدار آن کم بود. در شمال بارش در کشور دیگرى اتفاق افتاد.» وى افزود: «دلایل این مسئله در حال بررسى است. هنوز مشخص نشده است. از لحاظ تئورى گفته مى شود مقدار و زمانى که براى این کار در نظر گرفته شده بود مناسب نبود.»
نحوه تشکیل ابر و باران مصنوعى
طبق اظهارات شاملو بشر هنوز نتوانسته است ابر مصنوعى تولید کند. فقط اقدام به بارور کردن ابرها کرده اند، تا باران زا شوند. با اضافه کردن موادى به نام هسته هاى میعان نظیر یدور نقره، املاحى از نمک هاى مصنوعى و... ابرها را سنگین و باران زا مى کنند.
Co2 خشک معروف به یخ خشک در آزمایشگاه براى تولید باران مصنوعى استفاده مى شود. اما مصارف هواشناسى ندارد. در حال حاضر در کل دنیا از یخ خشک به صورت آزمایشگاهى استفاده مى شود.
از بین بردن هواى آلوده
شاملو اظهار کرد که سازمان هواشناسى فقط مى تواند اطلاعیه و اخطاریه آلودگى شهر را اعلام کند اما از بین بردن آلودگى به عهده ارگان هاى دیگر است.
مشکلات تغییرات فصل
آسمان دنیا به ویژه ایران در فصل هاى مختلف دچار تغییراتى مى شود. این تغییرات در پیش بینى هوا مشکلاتى را ایجاد مى کند. شاملو در این راستا گفت: «فصل هاى تابستان و زمستان فصل هاى یکنواختى هستند. گرماى تابستان و سرماى زمستان مشخص است. بنابراین مشکل چندانى وجود ندارد. اما پاییز و بهار فصل هاى تغییر بوده سرما و گرماى آنها مشخص نیست. بیشترین مشکل پیش بینى در این دو فصل وجود دارد. در همین لحظه که هوا صاف است چند لحظه بعد وزش باد و رگبار مشاهده مى شود. در هواشناسى اصطلاحاتى نظیر صاف، تمام ابرى، نیمه ابرى، کمى ابرى و قسمتى ابرى به کار برده مى شود. در هواى نیمه ابرى در بخشى از آسمان ابر مى بینیم و در بخش دیگر ابرى نمى بینیم.»
تفاوت دماى شرق و غرب تهران
طبق اظهارات کارشناس هواشناسى حرکت هوا در نیم کره شمالى از غرب به شرق است. ممکن است وضعیت هوا در شرق نسبت به غرب نیم ساعت تغییر داشته باشد. هوایى که در غرب اتفاق مى افتد ممکن است نیم ساعت بعد در شرق باشد. با توجه به سرعت وزش باد و سرعت حرکت جو تغییرات زودتر یا دیرتر اتفاق مى افتد. بنابراین احتمال این که اتفاقات در شرق، در غرب وجود نداشته باشد وجود دارد. توصیه هواشناسان این بوده است که در تهران کارخانجات از بخش هاى غربى به شرقى منتقل شوند تا آلودگى ها حداقل در یک قسمت متمرکز شوند.
رادار
رادارها در هواشناسى نقش مهمى دارند. کارشناس هواشناسى در این زمینه گفت: «رادار یک ابزار مخابراتى است که امواج را گرفته و پخش مى کند. در هواشناسى سه نوع رادار داریم.
1 _ رادار توفان: [تشخیص موقعیت و سرعت باد]
2 _ رادار هواشناسى: [اندازه گیرى رعد و برق]
3 _ رادارهایى که وضعیت جو را مخابره مى کنند.
در ایران رادار توفان در حال راه اندازى است و قرار است در اهواز، شمال غربى و قسمت مرکزى کشور احداث شوند. در حال حاضر فقط رادار اهواز کار نصب اش تمام شده ولى هنوز دوره آزمایشى را مى گذراند. این رادارها پس از راه اندازى کامل، کل ایران را پوشش مى دهند.
تفاوت بارندگى در نقاط مختلف کشور
بر طبق گفته هاى شاملو در مناطقى که جنگل یا اقیانوس وجود دارد، بخار آب مرتباً به سمت بالا در حرکت است. توده هوایى که از بالاى اقیانوس یا جنگل حرکت مى کند رطوبت را به خود جذب مى کند و باعث افزایش ابر و بارش مى شود. بنابراین در غرب و شمال ایران بارندگى بیشترى داریم.
دلیل ثبت اطلاعات هواشناسى جهان در سازمان مربوطه
شاملو مى گوید: «ما باید اطلاعات حداقل نیم کره شمالى را براى پیش بینى هواى آینده کشور داشته باشیم. فرضاً اگر دیروز در لندن بارش وجود داشته پس از حرکت این هوا به سمت ایران امروز و فردا در ایران چه اتفاقى مى افتد.»
تعداد کل ایستگاه هاى هواشناسى در ایران
کارشناس هواشناسى در زمینه انواع ایستگاه هاى هواشناسى تشریح کرد: «انواع ایستگاه هاى هواشناسى وجود دارند از قبیل: سینوپتیکى، کشاورزى، باران سنجى، اقلیم شناسى و....
ایستگاه هاى سینوپتیکى کامل ترین نوع ایستگاه ها هستند که ساعت به ساعت اطلاعات را مخابره مى کنند. تعداد آنها در کل کشور 300 تا است.
ایستگاه باران سنجى و اقلیم شناسى که ماهى یکبار اطلاعاتشان را به مرکز پست مى کنند و تعدادشان به ترتیب حدود 1000 و 400 تا است. انواع ایستگاه هاى کشاورزى که تقریباً 300 تا هستند، هفته اى دوبار اطلاعاتشان مبادله مى شود.»
نوشته شده توسط
مهدی
86/3/12:: 6:57 عصر
|
() نظر
.GIF)
